Uprawa konopi (Cannabis sativa L.) w naszym kraju wynika głównie z możliwości ich wielostronnego
wykorzystania przemysłowego.
Włókno konopne jest mocne i odporne na procesy gnilne, toteż nadaje się do wyrobu przedmiotów
narażonych na rozkład biologiczny w warunkach większego uwilgotnienia. Jego zawartość w słomie wynosi
przeważnie 25-30%. Obecnie wykorzystywane jest przede wszystkim do wyrobu materiałów izolacyjnych,
mat sanitarnych oraz różnego rodzaju materiałów kompozytowych (tzw. biokompozytów) stosowanych w
budownictwie, przemyśle meblarskim i motoryzacyjnym.
Pozyskiwana z włókna konopi celuloza jest cenionym surowcem papierniczym.
Nasiona natomiast stanowią istotny ekonomicznie plon uboczny. Wykorzystuje się je do pozyskiwania bardzo wartościowego oleju, jako surowiec zielarski oraz karmę dla ptaków śpiewających.
Olej konopny posiada liczne zalety konsumpcyjne i techniczne. Zawiera ponad 80% wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega 6 i omega 3, w związku z czym odznacza się korzystnymi właściwościami dietetycznymi. Zawarty w wiechach olejek eteryczny jest wykorzystywany do produkcji naturalnych repelentów.
Paździerze mogą być używane do wyrobu płyt budowlanych, jako podłoże w uprawach szklarniowych, podściółka dla zwierząt lub jako materiał opałowy. Ogólnie, uzyskiwany z konopi duży plon biomasy może stanowić cenny, odnawialny surowiec energetyczny.
Odrębnym zagadnieniem dotyczącym konopi są zawarte w roślinach kannabinole, a zwłaszcza tetrahydrokanabinol, oznaczany skrótem THC. Jest to substancja o działaniu narkotycznym, wykorzystywana w przemyśle farmaceutycznym. Uprawiane w Polsce konopie włókniste zawierają jedynie śladowe ilości THC (< 0,2%). Duże zainteresowanie wzbudza również kannabidiol (CBD), który wykazuje specyficzne właściwości lecznicze.
Pod względem rolniczym konopie silnie wpływają na inne rośliny. Wykazują właściwości retardantów hamujących rozwój niektórych chwastów. Działają również jak repelenty odstraszające owady, w tym również szkodniki, a także hamują rozwój nicieni glebowych.
Badania IWNiRZ potwierdziły, że uprawa konopi jest przydatna do rekultywacji terenów zdegradowanych przez działalność gospodarczą człowieka. Konopie są gatunkiem o dużej zmienności i znacznych różnicach biologicznych, morfologicznych i użytkowych. W stanie naturalnym są rośliną rozdzielnopłciową, dwupienną i wiatropylną. Rośliny żeńskie nazywane są głowaczami, a męskie płaskoniami. W hodowli uzyskano i wprowadzono do uprawy konopie jednopienne, tworzące na tej samej roślinie kwiaty męskie i żeńskie. Pozwoliło to istotnie zwiększyć plon surowca i jego jakość. Występowanie w odmianach konopi jednopiennych osobników typowo męskich pogarsza przemysłową przydatność słomy. Konopie są zasadniczo rośliną dnia krótkiego, wymagają gleb żyznych i głębokich. W okresie intensywnego wzrostu potrzebują wysokiej temperatury i dużych ilości wody. Dość odporne są na przymrozki.
Powierzchnia uprawy konopi w Polsce w ostatnich latach bardzo się zmniejszyła i w roku 2013 wynosiła wg danych GUS zaledwie 291 hektarów. Najwięcej konopi uprawiano w województwie wielkopolskim. Według danych Głównego Inspektoratu PIORiN, w roku 2013 zakwalifikowano jedynie 26 ha plantacji nasiennych czterech odmian konopi (Białobrzeskie – 77% ogólnej powierzchni, Beniko – 10%, Tygra– 9% i Wojko – 4%). Aż 19 ha takich upraw zostało zdyskwalifikowanych.
W Krajowym rejestrze (KR) znajduje się sześć odmian. Najstarsza z nich – Białobrzeskie, została zarejestrowana pod koniec lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, odmiana Beniko w połowie lat osiemdziesiątych, natomiast Tygra w roku 2007, Wielkopolskie w roku 2009, Wojko w roku 2011, a w roku bieżącym odmiana Rajan. Słowny opis tej ostatniej przygotowany na podstawie wyników doświadczeń rejestrowych zamieszczono poniżej. Krajowe odmiany należą do formy pośredniej, tj. konopi środkowoeuropejskich. Wszystkie są odmianami jednopiennymi, włóknistymi, zawierającymi mniej niż 0,2% THC (oznaczenie zmodyfikowaną metodą chromatografii gazowej w laboratorium IWNiRZ).
Twórczą hodowlą odmian konopi w Polsce zajmuje się Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu. W pracach hodowlanych nad nowymi odmianami zwraca się dużą uwagę na zwiększenie wydajności i poprawienie jakości surowca (włókna). Dąży się także do zwiększenia plonu biomasy z ha. Poszukuje się również wcześnie dojrzewających odmian oleistych o dużym plonie nasion. Stałym elementem prac hodowlanych jest utrzymanie ustabilizowanej jednopienności oraz obniżanie zawartości THC w roślinach. Poszukuje się natomiast form o większej zawartości kannabidiolu (CBD).
W Polsce obowiązują administracyjne ograniczenia uprawy konopi, regulowane odpowiednimi przepisami dotyczącymi zwalczania narkomanii (Ustawa z dn. 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii). Zgodnie z nią, uprawa konopi włóknistych może być prowadzona na określonej powierzchni, w wyznaczonych rejonach, na podstawie zezwolenia na uprawę wydanego przez wójta lub burmistrza właściwego ze względu na miejsce położenia uprawy, przy zastosowaniu odpowiedniego materiału siewnego. Uprawa innych konopi niż włókniste jest w naszym kraju zabroniona.
WYNIKI BADAŃ ODMIAN KONOPI W 2016r.(Białobrzeskie, Beniko, Tygra, Rajan)
przygotowane przez mgr inż. Krzysztof Ochmański – ZDOO Skołoszów >>LINK<<
